Në kontekstin e dhënë është vetëm 'e drejta e përdorimit/shfrytëzimit' sepse sipas të drejtës Romake (njëra nga tre kategoritë 'usus', 'fructus' dhe 'abusus'. Kuptohet që titullari është i dyti apo i treti.) Prandaj, mendimi im modest është se 'së huaj' e ngarkon fjalinë.

[e drejta e uzufruktit]

Një prej kontributeve më të dashura dhe të bukura në gjuhën shqipe për përkthimin e terminologjisë juridike me prejardhje latine, është tagri i gëzimit. Kur e kam lexuar këtë fjalë jam mahnitur. S’ka asnjë kontribut që të barabitet me të, asgjë që t’i vijë aq pranë dhe të të japë të njëjtën ndjesi. Nëdorësia (mbajtja e sendit) është e përafërt në ndjesinë që të jep, por s’ka atë vlerë si ‘gëzimi’.
Kështu, uzufrukti është – e drejta e GEZIMIT të një prone të huaj, duke e ruajtur dhe mirëmbajtur. Shfrytëzimi do t’i vinte më pranë. Në asnjë rast nuk është përdorimi (në mënyrë të arsyeshme, ose jo). Është gëzimi. Dhe gëzim do të thotë të vjelësh frytet e sendit, që i ndajmë në fryte civile dhe natyrore.
Tani, mbase e vlen të theksohen edhe njëherë tagrat e pronarit, të cilat përbëjnë bazën e qarkullimit ekonomik (civil, a tregtar).

• Posedimi – zotërimi (nëdorësia dhe përdorimi);
• Gëzimi – vjelja e fryteve (civile a natyrore);
• Disponimi (tjetërsimi/kalimi i titullit të pronësisë)
Me rezervë të posaçme (e rikthesoj: me rezervë të posaçme):
• braktisja/shkatërrimi

Sidoqoftë, në Kodin Civil të Shqipërisë është e shkruar “e drejta e uzufruktit” dhe mendoj t’i qëndrojmë asaj që na propozon ligjvënësi.

Vini re, që tagrat e pronarit mund të veçohen me kontrata pa cenuar të drejtën e pronësisë. Veçohet tagri i posedimit (p.sh., me qira), veçohet tagri i gëzimit (p.sh., me uzufrukt/enfiteozë), veçohet tagri i disponimit (p.sh., me agjenci/komision). Ka dhe kombinime ndërmjet këtyre veçimeve/përdorimeve të tagrave, të cilat mbajnë në këmbë rendin ekonomik të një vendi.
Por, gëzimi i sendit të tjetrit duke e ruajtur dhe mirëmbajtur është – uzufrukti. Në rastin konkret nuk ka asnjë kuptim ‘përdorimi’ (nëdorësia) e aksioneve.

Afërmendsh që duhet t’i vjelësh aksionet, se ndryshe nuk ke pse i zotëron. Po, po, quhet ‘vjelje e fryteve’ (jo frutave) dhe janë fryte CIVILE!




--------------------------------------------------
Note added at 4217 days (2020-09-15 12:47:37 GMT) Post-grading
--------------------------------------------------

Një shtesë:
Fryte, apo frute civile është një pasion i imi i kahershëm. Në terminologjine ligjore përdoret ‘frute’, ne Bibel fryte. Une jam me Biblen, KURDOHERE! S'bej asnje gabim nese kembengul tek e imja (te gjithe e kuptojne edhe me mire, ate qe thuhet).

Sidoqoftë, në Kod e gjeni ‘frut/e/-at’ (civile, a natyrore).


--------------------------------------------------
Note added at 4217 days (2020-09-15 14:05:23 GMT) Post-grading
--------------------------------------------------

Edhe një gjë që dua ta shtoj. Është një argument i thjeshtë, në dukje fëminor, por mendoj se nuk është kaq i papërfillshëm.

Mund të duket, sikur na jep gëzim edhe posedimi. Për shembull, ne blejmë një kostum të ri, tepër të bukur, i cili vetëm DUKET sikur na gëzon. Por, sa jetëshkurtër është ai gëzim. Veshja do të vijë një ditë do të futet brenda në raft, mbase nuk do ta veshim më, ose nuk do të provojmë më atë “gëzimin e parë”.
Nëse blen një kompjuter, një telefon, çkado, por nuk e përdor si mjet pune (që të të japë sadopak atë që ke shpenzuar për të), nuk të gëzon në thelb!
Është në tjetër veprim ku gjendet thelbi i gëzimit (të sendit, gjithnjë!): është te vjelja e fryteve, qoftë nëpërmjet qarkullimit civil, apo tregtar (qira, kamatë), qoftë nëpërmjet investimit (futjes si kapital në kompani).

Këtu kemi vërtet një çast GEZIMI! Por, duhet bërë dallimi edhe ndërmjet ‘mbledhjes së pasurive’ (që i bren tenja dhe i zë ndryshku - Bibla) dhe ‘shumëfishimit të pasurisë’, ku përfshihet realisht një thelb gëzimi. Kështu e kam menduar :)